Gần đây, tôi đã đọc ba tin tức đáng chú ý:

1. Tencent đưa ra lời mời mua lại Sogou.
2. Doanh thu của Google trong quý 2 năm 2020 ghi nhận mức giảm lần đầu tiên so với cùng kỳ.
3. Quark bước vào lĩnh vực video ngắn về kiến thức.

Lý do tôi để mắt đến Quark là vì đội ngũ phát triển Shenma Search đằng sau nó, nơi mà tôi từng làm việc. Shenma tập trung vào trình duyệt cực kỳ đơn giản và không có quảng cáo trong kết quả tìm kiếm. Ngay từ lúc đó, tôi đã dự đoán rằng nó sẽ đi theo con đường cũ của UC - chuyển sang hệ sinh thái nội dung. Nhưng thay vì chọn hình thức bài viết và hình ảnh như UC, Quark quyết định nhảy thẳng vào thị trường video ngắn.

Những người đã từng làm về tìm kiếm đều hiểu rằng, việc phát triển công cụ tìm kiếm tổng hợp ngày càng trở nên khó khăn hơn. Trước hết, công nghệ sản phẩm tìm kiếm đã đạt tới độ chín muồi, và hiện tại rất khó để thấy hướng đột phá nào rõ ràng. Mọi thứ chỉ dừng lại ở việc tinh chỉnh và cải tiến nhỏ (điều này không chỉ áp dụng cho tìm kiếm mà còn cho tất cả các sản phẩm đã trưởng thành). Thứ hai, tiền đề của việc tìm kiếm là sự phong phú của nội dung. Tuy nhiên, khi internet di động phát triển, hệ sinh thái nội dung trở nên ngày càng khép kín hơn, dẫn đến tình trạng “không có nội dung để tìm kiếm” (đây là một vấn đề đặc thù của ngành tìm kiếm).

Hệ sinh thái nội dung trên internet di động có ba đặc điểm quan trọng:

Thứ nhất: Nội dung tập trung vào những website hàng đầu Dưới đây là thống kê số lượng website tại Trung Quốc, bắt đầu giảm kể từ năm 2018, và xu hướng này được dự đoán sẽ tiếp tục.

Tuy nhiên, hiệu ứng Matthew (“càng giàu càng giàu”) không phải là điều độc đáo của internet. Gần như mọi ngành công nghiệp mới nổi đều trải qua giai đoạn đa dạng ban đầu, rồi sau đó dần dần bị vài ông lớn kiểm soát sau nhiều thập kỷ phát triển. Ngành ô tô truyền thống cũng vậy, và hôm nay, các nhà sản xuất xe điện đang bùng nổ khắp nơi, nhưng tương lai của họ cũng không tránh khỏi quy luật này.

Thứ hai: Các website nội dung ngày càng khép kín Vấn đề nằm ở chỗ: Khi các website hàng đầu nắm giữ ngày càng nhiều nội dung, chúng cũng trở nên khép kín hơn, không cho phép các công cụ tìm kiếm truy cập vào nội dung của mình. Điều này dễ hiểu thôi, nếu bạn đã sở hữu toàn bộ nội dung, thì thay vì để người dùng tìm thấy nội dung thông qua Baidu, bạn muốn họ trực tiếp truy cập vào website tỷ số trực tuyến bóng đá 7m.cn của bạn để tìm kiếm nội dung (qua công cụ tìm kiếm bên trong). Như vậy, bạn có thể giữ chân người dùng trên website của mình và tối đa hóa giá trị của lưu lượng truy cập. Vì thiếu nội dung chất lượng cao từ các website hàng đầu, vai trò của tìm kiếm như cổng vào để tiếp cận nội dung tự nhiên sẽ giảm xuống.

Một thay đổi tế nhị khác là trong thời đại máy tính để bàn, nhiều website chuyên biệt đã sử dụng công cụ tìm kiếm của Baidu, nhưng giờ đây hầu hết đã ngừng sử dụng.

Xu hướng thói quen người dùng cũng thay đổi: trước đây, khi cần tìm nội dung, người ta thường nghĩ ngay đến Baidu. Ngày nay, khi cần tìm nội dung, họ sẽ truy cập vào các ứng dụng chuyên biệt. Ví dụ, tìm tin tức hot lên Weibo, tìm câu trả lời lên Zhihu, tìm phim truyền hình lên Youku, iQIYI… Chỉ khi tìm nội dung dài hạn hoặc ít phổ biến, người dùng mới nghĩ đến Baidu. Tìm kiếm dường như đã chuyển từ vị trí “quốc dân” sang vị game bắn cá trí phụ trợ.

Việc nội dung tập trung và hệ sinh thái khép kín hỗ trợ lẫn nhau: càng tập trung, càng có đủ tự tin để đóng cửa; càng đóng cửa, càng buộc người dùng tạo ra nhiều nội dung hơn.

Thứ ba: Nội dung bị phân mảnh, tức thời và tăng trưởng bùng nổ (thừa nội dung) Tìm kiếm tổng hợp thực sự là nhu cầu thiết yếu, đặc biệt trong việc đáp ứng các nhu cầu dài hạn và ít phổ biến. Tuy nhiên, các nhu cầu chính lại bị các ứng dụng chuyên biệt chia sẻ, dẫn đến sự suy giảm vị thế của cổng vào tìm kiếm. Giải pháp phổ biến trong ngành là duy trì khả năng tìm kiếm tổng hợp đồng thời xây dựng rào chắn nội dung riêng. Chẳng hạn, Baidu có Baijiahao và Haokan Video, Sogou có nội dung độc quyền từ các tài khoản công khai, Quark có video ngắn về keo bóng đá kiến thức, và Google có hệ sinh thái YouTube. Ngoài ra, không còn cách nào khác.

Cũng cần lưu ý rằng các sản phẩm bên trong của các ông lớn cũng đang lấn sân vào lĩnh vực tìm kiếm tổng hợp, ví dụ như Toutiao Search và WeChat Search. Kết quả cuối cùng là dù là ứng dụng nội dung hay tìm kiếm tổng hợp, tất cả đều đi đến cùng một đích.

Sửa đổi lần cuối vào 2025-01-14